Bakım Alacaklısı Tarafından Açılan Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinden Kaynaklanan Tapu İptali ve Tescil Davası

• 12 Aralık 2025, 12:29

Bakım Alacaklısı Tarafından Açılan Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinden Kaynaklanan Tapu İptali ve Tescil Davası

1. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?

Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 611. maddesine göre; "Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bakım borçlusunun bakım alacaklısını ölünceye kadar bakıp gözetmeyi, bakım alacaklısının da bir malvarlığını veya bazı malvarlığı değerlerini ona devretme borcunu üstlendiği sözleşmedir."

Prof. Dr. Fikret Eren'e göre; bu sözleşme "tesadüfi (talih ve barta bağlı) ve ivazlı (karşılıklı)" bir sözleşmedir. Bakım alacaklısı peşin olarak malını verirken, bakım borçlusunun ne kadar süre bakacağı (alacaklının ömrü) belirsizdir. Bu belirsizlik sözleşmenin doğasında vardır.

Sözleşmenin geçerli olabilmesi için "Resmi Şekil" şarttır. TBK m. 612 uyarınca, sözleşmenin Tapu Müdürlüğü'nde resmi senet şeklinde veya Noterde Düzenleme şeklinde (miras sözleşmesi şeklinde) yapılması zorunludur. Adi yazılı şekilde yapılan sözleşmelerle tapu devri yapılmışsa dahi, şekil eksikliği nedeniyle geçersizlik ileri sürülebilir.

2. Bakım Borçlusunun Yükümlülükleri (Edim Yükümü)

Tapu iptal davasının temelini, bakım borçlusunun yükümlülüklerini ihlal etmesi oluşturur. TBK m. 614 uyarınca bakım borçlusu, bakım alacaklısını;

1. Aile topluluğunun bir üyesi gibi kabul etmek,

2. Yeme, içme, giyinme ihtiyaçlarını karşılamak,

3. Hastalığında doktor, ilaç ve hastane bakımını sağlamak,

4. Ona hakkaniyetin gerektirdiği gibi davranmak (saygı ve sevgi göstermek) zorundadır.

Akademik Görüş (Prof. Dr. Cevdet Yavuz): "Bakım borcu sadece maddi ihtiyaçların karşılanması değildir. Manevi bakım, yani tatlı dil, güler yüz, saygı ve hürmet de bu borcun ayrılmaz bir parçasıdır. Bakım borçlusu, alacaklıyı huzurevine yatırarak veya sadece yemeğini önüne koyup odasına kilitleyerek borcunu ifa etmiş sayılamaz."

3. Dava Sebebi: Sözleşmenin Feshi ve Tapu İptali

Bakım alacaklısı (malı devreden), bakım borçlusunun yukarıdaki yükümlülüklerine aykırı davranması halinde iki temel maddeye dayanarak sözleşmeyi feshedebilir ve tapusunu geri isteyebilir:

A. Edimlerin İfasında Temerrüt ve Aykırılık (TBK m. 616)

Bakım borçlusu, bakım yükümlülüğünü yerine getirmiyorsa (örneğin yemeğini vermiyor, hastalığıyla ilgilenmiyor, evi temizlemiyorsa), bakım alacaklısı sözleşmeyi feshederek verdiği malı geri isteyebilir. Burada borçlunun kusurlu olması gerekir.

B. İlişkinin Çekilmez Hale Gelmesi (TBK m. 617)

Taraflar arasındaki ilişki, "dayanılmaz" hale gelmişse (örneğin sürekli kavga, hakaret, aşağılama, şiddet varsa), bakım alacaklısı kusurlu olsa bile sözleşmeyi feshedebilir. Ancak bu durumda hakim, tapunun tamamen iptali yerine, bakım borçlusuna "ömür boyu gelir (irat) bağlanmasına" da karar verebilir. Fakat bakım borçlusu kusurluysa (kötü muamele yapan o ise), tapu iptal edilir ve mal bakım alacaklısına döner.

4. Geriye Etkili Fesih ve Tapu İptali

Bakım alacaklısının açacağı davanın teknik adı **"Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Feshi ve Tapu İptal Tescil Davası"**dır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve Doktrine göre; bakım borçlusunun temerrüdü (bakmaması) nedeniyle sözleşme feshedildiğinde, fesih "geriye etkili" (ex tunc) sonuç doğurur. Yani; sözleşme hiç yapılmamış gibi olur.

1. Bakım alacaklısı, devrettiği taşınmazın tapusunun iptalini ve kendi adına tescilini ister.

2. Bakım borçlusu ise, o güne kadar yaptığı masrafları talep edemez (çünkü taşınmazdan yararlanmıştır), ancak Yargıtay bazı durumlarda denkleştirici adalet gereği kısmi iadeleri kabul edebilmektedir.

5. İspat Yükü ve Deliller

Bu davada ispat yükü, hayatın olağan akışına aykırı düşen iddia sahibindedir. Ancak Yargıtay'ın yerleşik uygulamasına göre; "Bakım borcunun yerine getirildiğini ispat yükü bakım borçlusundadır." Çünkü bakım borcu "sürekli" bir borçtur. Bakım alacaklısı "Bana bakmıyor" dediğinde, borçlunun "Hayır, bakıyorum" demesi ve bunu ispatlaması beklenir.

Kullanılan Deliller:

1. Tanık Beyanları: En önemli delildir. Komşular, akrabalar, muhtar; yaşlı kişinin durumunu, yalnız kalıp kalmadığını, bakım borçlusunun eve gelip gelmediğini anlatır.

2. Doktor Raporları ve Hastane Kayıtları: Yaşlının bakımsız kaldığına dair darp raporu, beslenme yetersizliği raporu veya hastaneye kimin götürdüğüne dair kayıtlar.

3. Sosyal İnceleme Raporu: Mahkeme gerekirse uzman pedagog veya sosyal çalışmacı aracılığıyla yaşlının yaşadığı ortamı inceletebilir.

6. Üçüncü Kişiye Devir Durumu (İyiniyet İddiası)

Bakım borçlusu, tapuyu üzerine aldıktan sonra taşınmazı üçüncü bir kişiye satarsa ne olur? Bu durum, bakım alacaklısının hakkını en çok zedeleyen durumdur.

Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman'a göre: Bakım alacaklısı, sözleşmede rücu hakkını tapuya şerh verdirmişse, 3. kişiye karşı doğrudan tapu iptal davası açabilir. Şerh yoksa; 3. kişinin "kötüniyetli" olduğunu (yani bakım borçlusunun yaşlıya bakmadığını ve malı kaçırmak için sattığını bildiğini) ispatlamak zorundadır. Yargıtay, akrabalar arasındaki devirlerde 3. kişinin kötüniyetli olduğunu karine olarak kabul etme eğilimindedir.

7. Muris Muvazaası ile Karıştırılmamalıdır

Bu dava, mirasçıların açtığı "Muris Muvazaası" davasından farklıdır.

• Muris Muvazaası: Mirasçılar, murisin ölümünden sonra "Babamız mal kaçırmak için bakım sözleşmesi yaptı" diyerek açarlar.

• Sözleşmeye Aykırılık: Bizzat bakım alacaklısı (murisin kendisi), sağlığında "Bana bakmıyorlar" diyerek açar.

Bu çalışmamız, bizzat bakım alacaklısının (yaşlının) sağlığında açacağı davayı konu almaktadır.

8. Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli Mahkeme: Dava, sözleşmeye aykırılık ve mülkiyetin iadesi niteliğinde olduğundan Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.

• Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir (HMK m. 12).

Aygül hukuk bürosu olarak istanbul gaziosmanpaşa bölgösinde hukuk ve ceza davaları üzerine, Av. Süleyman Aygül nezlinde profösyönel olarak hukuki uyuşmazlıklarınızda her zaman yanınızdayız.

Kaynakça:

1. Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 9. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022. (Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bölümü).

2. Yavuz, Cevdet. Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınları.

3. Zevkliler, Aydın / Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. Ankara: Turhan Kitabevi.

4. Tandoğan, Haluk. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri.

5. Hatemi, Hüseyin. Sözleşmeler Hukuku.

6. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi'nin Bakım Sözleşmelerine ilişkin Emsal Kararları.

7. Türk Borçlar Kanunu (Madde 611-619).