Disiplin Cezalarına İtiraz ve İptal Davası Rehberi

• 15 Aralık 2025, 15:47

Disiplin Cezalarına İtiraz ve İptal Davası Rehberi

Disiplin Hukuku ve İptal Sebepleri

Giriş: Usul, Esastan Önce Gelir

Disiplin hukukunda "Usul", davanın kaderini belirler. Memur suçlu olsa bile, idare soruşturma yaparken usul hatası yaparsa (örneğin savunma süresini az verirse), mahkeme olayın esasına girmeden işlemi iptal eder.

A. Disiplin Cezaları ve Yargı Yolu (DMK m.125)

Kanunda sayılan cezalar hafiften ağıra şöyledir:

1. Uyarma / Kınama: En hafif cezalardır. Eskiden yargı yolu kapalıydı, şimdi açıktır. Dava açılabilir.

2. Aylıktan Kesme: Brüt maaşın 1/30 - 1/8 arasında kesilmesidir.

3. Kademe İlerlemesinin Durdurulması: Memurun 1 ila 3 yıl yerinde saymasıdır.

4. Devlet Memurluğundan Çıkarma (İhraç): En ağır cezadır. Bir daha memur olamaz.

B. En Sık Yapılan Usul Hataları (İptal Sebepleri)

Danıştay kararlarına göre, aşağıdaki hatalar cezayı otomatikman iptal ettirir:

1. Savunma Hakkının Kısıtlanması (En Kritik Nokta) Anayasa m.129 ve DMK m.130 gereği; memura savunma yapması için en az 7 gün süre verilmelidir.

• Hata: "3 gün içinde savunmanı ver" denirse veya savunma istem yazısında "isnat edilen suç" açıkça belirtilmezse işlem iptal olur.

2. Zamanaşımı Sürelerinin Geçirilmesi (DMK m.127) İdare sonsuza kadar bekleyemez.

• Soruşturma Zamanaşımı: Fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 1 Ay içinde soruşturma başlamazsa ceza verme yetkisi düşer.

• Ceza Verme Zamanaşımı: Fiilin işlendiği tarihten itibaren 2 Yıl içinde ceza verilmezse dosya kapanır.

3. Soruşturmacı ile Cezayı Verenin Aynı Kişi Olması Soruşturmayı yapan muhakkik ile cezayı veren amir aynı kişi olamaz. "Hem savcı hem hakim olunmaz" ilkesi gereği bu durum iptal sebebidir.

4. Ölçülülük İlkesine Aykırılık İşlenen fiil ile verilen ceza orantılı olmalıdır.

• Örnek: İşe 1 gün geç kalan memura "Kademe İlerlemesinin Durdurulması" verilmesi ölçüsüzdür, iptal edilir.

5. Alt Ceza Uygulaması (Tekerrür Yoksa) Geçmiş sicili çok iyi olan memura ceza verilirken "Bir alt ceza" uygulanmalıdır. İdare alt cezayı uygulamazsa bunun gerekçesini (neden uygulamadığını) kararda yazmak zorundadır. Yazmazsa iptal sebebidir.

C. Dava Açma Süresi

• Disiplin cezası memura tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 Gün içinde İdare Mahkemesi'nde iptal davası açılmalıdır.

• Ayrıca İtiraz Yolu: Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı Disiplin Kuruluna itiraz edilebilir. İtiraz reddedilirse dava süresi yeniden başlar.

Danıştay Emsal Kararları (Akademik Referanslı)

Aygül Hukuk Bürosu arşivinden, memurların hayatını kurtaran kararlar:

1. Savunma İstem Yazısının İçeriği "Savunma istem yazısında; isnat edilen fiilin yer, zaman ve oluş şekliyle açıkça belirtilmesi gerekir. Sadece 'hakkınızdaki iddialar' denilerek savunma istenmesi, savunma hakkının kısıtlanmasıdır ve cezanın iptalini gerektirir." Danıştay 12. Daire, Esas: 2017/4500, Karar: 2019/2300

2. Sendikal Faaliyet Güvencesi "Memurun, üyesi olduğu sendikanın aldığı karar doğrultusunda iş bırakma eylemine katılması 'mazeretsiz işe gelmeme' olarak değerlendirilemez. Bu eylem sendikal hak kullanımıdır ve disiplin cezası verilemez." Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Emsal Karar

3. Alt Ceza (İyi Hal) İndirimi "Geçmiş hizmetleri olumlu ve sicili temiz olan memur hakkında, alt ceza uygulanmamasının somut gerekçeleri kararda gösterilmelidir. Gerekçesiz olarak alt ceza uygulanmaması, hukuka aykırılık teşkil eder." Danıştay 12. Daire, Esas: 2018/8900, Karar: 2020/1200

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Uyarma cezası sicilimden ne zaman silinir? Uyarma ve kınama cezaları, uygulanmasından itibaren 5 yıl sonra; diğer cezalar ise 10 yıl sonra (memurun başvurusu üzerine) özlük dosyasından silinir.

2. Disiplin soruşturmasında avukatım savunma yapabilir mi? Evet. Soruşturma aşamasında (ifade verirken) veya yazılı savunma sunarken avukat desteği alabilirsiniz. Bu, sürecin hukuki zeminde kalmasını sağlar.

3. İhraç edilen memur geri dönebilir mi? Evet. İdare Mahkemesi "İhraç işlemini iptal ederse", idare memuru 30 gün içinde eski görevine başlatmak ve boşta geçen sürelerin maaşlarını faiziyle ödemek zorundadır.

4. Gaziosmanpaşa'daki okulda öğretmenim, soruşturmayı kim yapar? Okul müdürü veya İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'nün görevlendireceği bir muhakkik soruşturmayı yürütür. Cezayı ise İlçe Milli Eğitim Müdürü veya Kaymakam (cezasına göre Vali/Kurul) verir.

ÖRNEK DİLEKÇE: Disiplin Cezasının İptali Davası

Bu dilekçe, haksız yere "Aylıktan Kesme" veya "Kınama" cezası alan bir memur için kurgulanmıştır.

İSTANBUL NÖBETÇİ İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI'NA

DAVACI: Ad Soyad - TC Kimlik No KURUMU: ... (Örn: Gaziosmanpaşa Devlet Hastanesi) VEKİLİ: Av. Süleyman AYGÜL - Gaziosmanpaşa/İSTANBUL

DAVALI: ... Valiliği / ... Kaymakamlığı

KONU: Davalı idarenin .../.../2025 tarih ve ... sayılı işlemiyle verilen "1/30 Oranında Aylıktan Kesme" cezasının İPTALİ talebidir.

TEBLİĞ TARİHİ: .../.../2025

AÇIKLAMALAR:

1- Müvekkil, davalı idare bünyesinde ... olarak görev yapmaktadır. Hakkında açılan soruşturma neticesinde, "görev yerini izinsiz terk ettiği" iddiasıyla dava konusu ceza verilmiştir.

2- Söz konusu işlem USUL ve ESAS YÖNÜNDEN HUKUKA AYKIRIDIR:

• Savunma Hakkı Kısıtlanmıştır: Müvekkile gönderilen savunma istem yazısında, suçlama net olarak belirtilmemiş ve yasal 7 günlük süre tanınmamıştır. (DMK m.130 ihlali).

• Zamanaşımı: Soruşturma, fiilin öğrenilmesinden 2 ay sonra başlatılmıştır. 1 aylık zamanaşımı süresi geçmiştir. (DMK m.127 ihlali).

• Esas Yönünden: Müvekkil o saatte görev yerini keyfi terk etmemiş, amirinin sözlü talimatıyla başka bir birime malzeme götürmüştür. (Tanık beyanları dosyada mevcuttur).

3- Müvekkilin geçmiş sicili çok parlak olmasına rağmen, idarece hiçbir gerekçe gösterilmeksizin "Bir Alt Ceza" (Kınama) uygulanmamıştır.

HUKUKİ NEDENLER: 657 Sayılı DMK, İYUK ve Danıştay İçtihatları. DELİLLER: Soruşturma dosyası, savunma tutanakları, sicil raporu.

SONUÇ: Hukuka aykırı disiplin cezasının İPTALİNE, kesilen maaş tutarının yasal faiziyle iadesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini vekaleten talep ederim.

Davacı Vekili Av. Süleyman AYGÜL (e-imzalıdır)

4. Kaynakça (Akademik)

• Kitap: Sancakdar, Oğuz (2022). Memur Disiplin Hukuku. Seçkin Yayıncılık.

• Kitap: Günday, Metin. İdare Hukuku. (Disiplin cezaları bölümü).

• Mevzuat: 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (m.125-135).