İcra Hukukunda Haciz İsteme Süresi ve Haczedilemeyen Mallar (İİK m.82)

• 13 Aralık 2025, 14:24

İcra Hukukunda Haciz İsteme Süresi ve Haczedilemeyen Mallar (İİK m.82)

Haciz İsteme Yetkisi, Süresi ve Haczedilemeyen Mallar

Giriş: Alacaklının Hakkı vs. Borçlunun Yaşamı

İcra hukukunda denge esastır. Alacaklı alacağını tahsil etmeli, ancak bunu yaparken borçluyu "aç ve açıkta" bırakmamalıdır. Bu nedenle İcra ve İflas Kanunu (İİK), haciz yetkisini belirli sürelere ve sınırlamalara tabi tutmuştur.

A. Haciz İsteme Yetkisi ve Süresi (İİK m.78)

Takip kesinleşmeden haciz istenemez (İhtiyati haciz hariç).

1. Haciz Ne Zaman İstenir?

   • Ödeme emrinin tebliğinden itibaren ödeme/itiraz süresi (Genel haciz yolunda 7 gün, Kambiyo takibinde 10 gün) geçtikten sonra takip kesinleşir ve alacaklı haciz isteyebilir.

2. 1 Yıllık Hak Düşürücü Süre

   • Alacaklı, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 yıl içinde haciz istemek zorundadır.

   • Eğer 1 yıl içinde haciz istenmezse veya istenip de geri alınan haciz talebi 1 yıl içinde yenilenmezse dosya işlemden kaldırılır (düşer).

   • Dikkat: Dosyanın düşmesi takibin iptali demek değildir. Alacaklı harç yatırarak dosyayı "yenileyebilir" (Yenileme Talebi). Ancak bu durumda borçluya yeniden tebligat çıkarılması gerekir.

B. Haczedilemeyen Mallar ve Haklar (İİK m.82 ve m.83)

Kanun koyucu, borçlunun hayatını idame ettirebilmesi için elzem olan bazı malların haczini yasaklamıştır.

1. Ev Eşyalarının Haczi (Lüzumlu Eşya) Eskiden evdeki televizyon, buzdolabı gibi eşyalar haczedilip götürülürdü. Ancak yapılan yasal değişikliklerle (İİK m.82/1-3) bu durum sınırlandırıldı.

• Kural: Borçlunun ve ailesinin yaşaması için lüzumlu olan ev eşyaları haczedilemez. (Buzdolabı, çamaşır makinesi, koltuk takımı, yatak, TV vb.)

• İstisna (Para Eder Eşya): Aynı eşyadan birden fazla varsa (Örn: Evde 2 tane TV varsa) biri haczedilebilir. Veya eşya "lüks" niteliğindeyse (Örn: Antika halı, çok değerli sanat eseri) haczedilebilir.

• Altın ve Ziynet: Evde bulunan para, altın, döviz gibi kıymetli evrak ve ziynet eşyaları her zaman haczedilebilir.

2. Maaş ve Ücretlerin Haczi (İİK m.83) Çalışanların maaşlarının tamamı haczedilemez.

• 1/4 Kuralı: Maaşın, ödeneklerin ve her türlü ücretin ancak dörtte biri (1/4'ü) haczedilebilir.

• Nafaka İstisnası: Borçlu nafaka ödüyorsa, aylık nafaka miktarı maaşından kesildikten sonra kalan kısmın 1/4'ü diğer borçlar için kesilir. Birikmiş nafaka alacakları için maaşın tamamı dahi haczedilebilir.

3. Emekli Maaşının Haczi (5510 SK m.93) Emekliler için özel koruma vardır.

• Kural: SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emekli maaşları HACZEDİLEMEZ.

• İstisna 1 (Muvafakat): Borçlu icra dairesinde "Emekli maaşımın haczedilmesine rızam vardır" diye yazılı muvafakat verirse haczedilebilir. (Kredi çekerken sözleşmeye konulan maddeler geçersizdir, muvafakat icra takibi başladıktan sonra verilmelidir).

• İstisna 2 (Nafaka): Nafaka alacakları için emekli maaşı haczedilebilir.

4. Meskeniyet İddiası (Haline Münasip Evin Haczedilemezliği - İİK m.82/12) Borçlunun "haline münasip" (sosyal durumuna uygun) tek evi haczedilemez.

• Uygulama: İcra müdürü evin tapu kaydına haciz koyar. Borçlu, "Bu benim tek evim ve ailemle burada yaşıyorum, lüks değil" diyerek İcra Mahkemesi'ne şikayet (Meskeniyet İddiası) davası açar.

• Sonuç: Mahkeme bilirkişi gönderir. Eğer ev borçlunun haline münasipse haczi kaldırır. Ev lüks ise (Örn: Havuzlu villa) satılmasına karar verir; satış parasından borçlunun mütevazı bir ev alabileceği miktar borçluya verilir, kalanı alacaklıya ödenir.

Yargıtay Kararları (Numaralı Emsal İçtihatlar)

Aşağıdaki kararlar, haczedilmezlik şikayetlerinde Aygül Hukuk Bürosu olarak sıkça dayandığımız temel içtihatlardır.

1. Emekli Maaşına Haciz Yasağı ve Muvafakat Zamanı "Borçlunun emekli maaşına haciz konulabilmesi için takibin kesinleşmesinden sonra verilmiş açık bir muvafakat (rıza) bulunmalıdır. Kredi sözleşmesinde önceden verilen muvafakatler geçersizdir ve maaş haczi şikayet üzerine kaldırılmalıdır." Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Esas: 2014/12-1050, Karar: 2016/850

2. Ev Eşyası Haczi (Lüzumlu Eşya Kriteri) "Borçlunun evinde yapılan hacizde, aynı amaca hizmet eden eşyadan birden fazla yoksa (örneğin tek bir buzdolabı, tek bir televizyon) bu eşyaların haczi mümkün değildir. Eşyanın ekonomik değerinin olması haczedilebileceği anlamına gelmez; lüzumlu olup olmadığına bakılmalıdır." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, Esas: 2015/4560, Karar: 2015/22300

3. Meskeniyet İddiası (Şikayet Süresi) "Meskeniyet nedeniyle haczedilmezlik şikayeti, haczin öğrenildiği tarihten itibaren 7 günlük süreye tabidir. Bu süre hak düşürücü olup mahkemece re'sen dikkate alınır." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, Esas: 2016/9870, Karar: 2017/1250

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Eve hacze gelen memur kapıyı çilingirle açabilir mi? Evet. İcra müdürü haciz yapmak için borçlunun rızasını aramaz. Kapı kilitliyse ve içeride kimse yoksa veya kapı açılmıyorsa, polis eşliğinde çilingir marifetiyle kapıyı açtırabilir (İİK m.80).

2. Evcil hayvanım (kedi, köpek) haczedilebilir mi? Hayır. Son yapılan düzenlemelerle "evcil hayvanların haczi" yasaklanmıştır. Onlar mal değil, can olarak kabul edilmiştir.

3. Emekli maaşıma banka bloke koydu, ne yapmalıyım? Banka, kredi borcu nedeniyle emekli maaş hesabına bloke koyamaz (İcra blokesi). Eğer bloke konulduysa, ilgili icra dairesine veya Tüketici Hakem Heyeti/Mahkemesi'ne başvurarak blokenin kaldırılmasını isteyebilirsiniz.

4. 1 yıl içinde haciz istenmezse borç silinir mi? Hayır, borç silinmez. Sadece icra takibi "işlemden kalkar". Alacaklı dosya yenileme harcı yatırarak dosyayı canlandırabilir ve kaldığı yerden devam edebilir. Ancak zamanaşımı süreleri (bonoda 3 yıl, çekte 3 yıl, genel 10 yıl) dolarsa borç zamanaşımına uğrayabilir.

5. Gaziosmanpaşa'daki evim için meskeniyet davasını nerede açmalıyım? Haczi uygulayan (talimat icra dairesi değil, asıl takibin yapıldığı yer) icra dairesinin bağlı olduğu İcra Mahkemesi'nde dava açılmalıdır. Ancak haciz talimatla Gaziosmanpaşa'da yapıldıysa, haczedilmezlik şikayetleri genellikle haczin yapıldığı yer (Gaziosmanpaşa) mahkemesinde de görülebilmektedir (Yetki kuralları teknik detay içerir, ofisimize danışınız).

ÖRNEK DİLEKÇE: Meskeniyet (Ev Haczi) Şikayet Dilekçesi

Bu dilekçe, borçlunun tek evine haciz konulduğunda kullanacağı dilekçedir.

GAZİOSMANPAŞA ( ) İCRA HUKUK MAHKEMESİNE

İCRA DOSYA NO: Gaziosmanpaşa ... İcra Dairesi 2025/.... E.

ŞİKAYET EDEN (BORÇLU): Ad Soyad - TC Kimlik No - Adres VEKİLİ: Av. Süleyman AYGÜL - Gaziosmanpaşa/İSTANBUL

KARŞI TARAF (ALACAKLI): Ad Soyad / Şirket Unvanı

KONU: Haczedilen taşınmazın müvekkilin haline münasip evi olması nedeniyle, Meskeniyet İddiası ile haczin kaldırılması talebidir (İİK m.82/12).

AÇIKLAMALAR:

1- Yukarıda esas numarası belirtilen icra dosyasında, alacaklının talebi üzerine müvekkile ait olan "İstanbul İli, Gaziosmanpaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... Ada, ... Parsel" adresindeki taşınmazın tapu kaydına .../.../2025 tarihinde haciz şerhi işlenmiştir.

2- Söz konusu taşınmaz, müvekkilin ve 4 kişilik ailesinin sürekli ikamet ettiği tek evidir. Müvekkilin başkaca bir evi, yazlığı veya gayrimenkulu bulunmamaktadır.

3- İİK m.82/12 uyarınca; borçlunun haline münasip evi haczedilemez. Müvekkil, asgari ücretle/emekli maaşıyla geçinen bir vatandaştır. Haczedilen ev, lüks bir konut olmayıp, Gaziosmanpaşa bölgesinde standart bir ailenin barınma ihtiyacını karşılayacak nitelikte, mütevazı bir dairedir.

4- Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre, borçlunun sosyal ve ekonomik durumu ile ailesinin nüfusu dikkate alındığında, bu evin satılması durumunda müvekkilin ailesiyle barınabileceği başka bir imkanı kalmayacaktır.

5- Haczi .../.../2025 tarihinde öğrendik ve yasal 7 günlük süre içerisinde şikayetimizi sunuyoruz.

HUKUKİ NEDENLER: İİK m.82/12 ve ilgili mevzuat. DELİLLER: İcra dosyası, tapu kayıtları, nüfus kayıt örneği, bilirkişi incelemesi (keşif), tanık ve sair deliller.

SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda arz edilen nedenlerle;

1. Meskeniyet şikayetimizin KABULÜNE,

2. Yapılacak bilirkişi incelemesi (keşif) neticesinde taşınmazın müvekkilin haline münasip evi olduğunun tespiti ile üzerindeki HACZİN KALDIRILMASINA,

3. Satış işlemlerinin tedbiren DURDURULMASINA,

4. Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini vekaleten arz ve talep ederim.

Şikayet Eden Borçlu Vekili Av. Süleyman AYGÜL (e-imzalıdır)

4. Kaynakça

• Mevzuat: 2004 Sayılı İİK (m.78, 82, 83), 5510 Sayılı Kanun (m.93).

• Yargıtay Kararları: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve 12. Hukuk Dairesi Kararları.

• Kitap: Pekcanıtez, H. (2020). İcra ve İflas Hukuku.

• Makale: "Meskeniyet İddiasında Haline Münasip Ev Kavramı".