İmar Para Cezası ve Yıkım Kararına İtiraz: İptal Davası Nasıl Açılır?

• 15 Aralık 2025, 15:42

İmar Para Cezası ve Yıkım Kararına İtiraz: İptal Davası Nasıl Açılır?

İmar Hukukunda İptal Sebepleri

Giriş: Tutanak Sağlam Değilse, Ceza Çöker

İmar davalarının temeli, belediye fen elemanlarının olay yerinde tuttuğu **"Yapı Tatil Zaptı"**dır. Danıştay, bu zaptı davanın "anayasası" kabul eder. Zaptta eksiklik varsa, sonrasındaki Encümen Kararı (Ceza ve Yıkım) da hukuk aleminde sakat doğar.

A. Yıkım Kararı (İmar Kanunu m.32)

Ruhsatsız başlanan veya ruhsata aykırı (projeye aykırı) devam eden yapılar mühürlenir.

1. Süreç: Yapı tatil zaptı düzenlenir -> Yapı mühürlenir -> Mühürleme yapının sahibine tebliğ edilmiş sayılır (ayrıca tebligat aranmaz, yapıya asılması yeterlidir) -> 1 Ay içinde aykırılık giderilmezse Belediye Encümeni yıkım kararı verir.

2. İptal Sebebi: Eğer yapının aykırılığı "basit tadilatla" giderilebilecek türden ise (Örn: Basit bir duvar örme) doğrudan yıkım kararı verilemez. Ayrıca zaptta yapının konumu ve aykırılığın metrekaresi net çizilmemişse işlem iptal edilir.

B. İmar Para Cezası (İmar Kanunu m.42)

En çok can yakan kısımdır. Hesaplama formülü çok tekniktir ve belediyeler burada sık sık hata yapar.

1. Temel Para Cezası: Aykırılığın alanı (m²) x Birim Fiyat (Yapı Sınıfına Göre) şeklinde hesaplanır.

   • Hata Noktası: Belediye lüks sınıf olmayan bir binayı "IV. Sınıf A Grubu" gibi yüksek sınıftan hesaplarsa ceza fahiş çıkar. İptal sebebidir.

2. Artırım Sebepleri: Temel cezaya; çevre kirliliği, can güvenliği tehdidi, ticari amaç gibi nedenlerle artırım uygulanır.

   • İptal Sebebi: Belediye "Can güvenliğini tehdit ediyor" diyerek cezayı artırmışsa, bunu teknik raporla (beton analizi vb.) ispatlamak zorundadır. Soyut ifadeyle artırım yapılamaz.

C. Davanın Tarafları ve Süreler

• Davalı: Cezayı kesen Belediye Başkanlığı (İlçe veya Büyükşehir) veya İl Özel İdaresi.

• Görevli Mahkeme: İdare Mahkemesi.

• Dava Açma Süresi: Encümen kararının (ceza ihbarnamesinin) tebliğinden itibaren 60 Gündür.

• Ödeme Süresi: Dava açmak ödemeyi durdurmaz (YD kararı alınmazsa). Ödeme süresi genelde 1 aydır.

D. Yıkım İçin "Yürütmenin Durdurulması" (YD) Şarttır

Para cezası için YD almak zordur (telafisi imkansız sayılmaz, faiziyle geri alınabilir diye düşünülür). Ancak YIKIM KARARI için mutlaka YD istenmelidir. Çünkü bina yıkılırsa davanın konusu kalmaz, zarar telafi edilemez.

Danıştay Emsal Kararları (Akademik Referanslı)

Aygül Hukuk Bürosu arşivinden, belediye işlemlerini iptal ettiren kritik içtihatlar:

1. Yapı Tatil Zaptının Eksikliği (Şekil Sakatlığı) "Yapı tatil zaptında; ruhsata aykırı kısımların neler olduğu, ebatları, halihazır durumu ve yapının hangi aşamada olduğu somut olarak belirtilmemişse, bu zaptı esas alarak verilen yıkım ve para cezası işlemi hukuka aykırıdır." Danıştay 14. Daire, Esas: 2016/4500, Karar: 2018/1200

2. Cezaların Şahsiliği İlkesi (Malik mi Müteahhit mi?) "İmar para cezası, fiili işleyen kişiye verilmelidir. Eğer inşaatı yapan müteahhit ise, tapu sahibine (arsa sahibine) ceza kesilemez. İdare, aykırılığı kimin yaptığını araştırmak zorundadır." Danıştay 14. Daire, Esas: 2015/8900, Karar: 2016/3400

3. Tekerrür Uygulaması "Mühürleme yapıldıktan sonra inşaata devam edilmemişse, aynı aykırılık nedeniyle ikinci kez para cezası verilemez. İkinci ceza için mührün fekki (bozulması) ve yeni bir inşai faaliyetin tespiti gerekir." Danıştay 6. Daire, Emsal Karar

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Cezayı erken ödersem indirim olur mu? Evet. İmar para cezasını tebliğ tarihinden itibaren 15 gün (bazı durumlarda 1 ay) içinde öderseniz %25 peşin ödeme indirimi uygulanır. Ödeme yapmak, dava açma hakkınızı ortadan kaldırmaz. "İhtirazi kayıtla" ödeme yapıp dava açabilirsiniz.

2. İmar Barışı (Yapı Kayıt Belgesi) aldım, yine de ceza gelir mi? Yapı Kayıt Belgesi aldıysanız ve iptal edilmediyse, o yapı için verilen yıkım kararları ve tahsil edilmemiş para cezaları İPTAL EDİLİR. (İmar Kanunu Geçici Madde 16). Ancak belge aldıktan sonra yeni bir kaçak kat çıkarsanız, onun için ceza kesilir.

3. Yıkım masraflarını da benden mi alırlar? Evet. Belediye yıkımı kendisi yaparsa, yıkım masrafını %20 fazlasıyla yapı sahibinden tahsil eder (6183 sayılı kanuna göre).

4. Gaziosmanpaşa'daki gecekondum kentsel dönüşüme girdi, yıkım tebligatı geldi. Ne yapmalıyım? Bu durum 3194 sayılı kanundan ziyade, 6306 sayılı Kentsel Dönüşüm Kanunu kapsamındadır. "Riskli Yapı" kararına karşı 15 gün içinde itiraz edilmeli veya İdare Mahkemesinde iptal davası açılmalıdır.

ÖRNEK DİLEKÇE: İmar Para Cezası ve Yıkım İptali

İSTANBUL NÖBETÇİ İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI'NA

YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEPLİDİR

DAVACI: Ad Soyad - TC Kimlik No VEKİLİ: Av. Süleyman AYGÜL - Gaziosmanpaşa/İSTANBUL

DAVALI: Gaziosmanpaşa Belediye Başkanlığı

KONU: Davalı idarenin .../.../2025 tarih ve ... sayılı Belediye Encümen Kararı ile verilen YIKIM ve ... TL İMAR PARA CEZASI işleminin iptali ve yürütmesinin durdurulması talebidir.

AÇIKLAMALAR:

1- Müvekkile ait ... Mahallesi ... Ada ... Parsel sayılı taşınmazdaki yapı hakkında, davalı idarece "ruhsata aykırı olduğu" iddiasıyla dava konusu encümen kararı alınmıştır.

2- Söz konusu işlem HUKUKA AYKIRIDIR:

• Tutanak Sakattır: Yapı tatil zaptında, yapının hangi kısmının ruhsata aykırı olduğu ölçü ve kroki ile belirtilmemiştir. Soyut ifadelerle tutanak tutulmuştur.

• Hesaplama Hatası: Para cezası hesaplanırken yapının sınıfı "Lüks İnşaat" olarak baz alınmıştır. Oysa yapı "III. Sınıf B Grubu" niteliğindedir. Bu durum fahiş ceza çıkmasına neden olmuştur.

• Cezanın Şahsiliği: Söz konusu tadilatı müvekkil değil, kiracısı yapmıştır. Ceza yanlış kişiye kesilmiştir.

3- Yıkım kararı uygulanırsa telafisi imkansız zarar doğacaktır.

HUKUKİ SEBEPLER: 3194 Sayılı İmar Kanunu m.32, 42. DELİLLER: Tapu kaydı, Yapı Tatil Zaptı, Encümen Kararı, Bilirkişi İncelemesi (Keşif).

SONUÇ: Dava konusu encümen kararının (yıkım ve para cezası yönünden) öncelikle YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA, yargılama sonunda İPTALİNE karar verilmesini vekaleten arz ve talep ederim.

Davacı Vekili Av. Süleyman AYGÜL (e-imzalıdır)

4. Kaynakça (Akademik)

• Kitap: Sancakdar, Oğuz (2023). İmar Hukuku ve Uygulaması. Seçkin Yayıncılık.

• Makale: "İmar Para Cezalarında Artırım Sebeplerinin Hukuki Denetimi", Danıştay Dergisi.

• Mevzuat: 3194 Sayılı İmar Kanunu, TCK 184 (İmar Kirliliği Suçu).