Profesyonel Sendika Yöneticisinin Eski İşine Dönme Hakkı ve Tazminat Davası

• 10 Aralık 2025, 12:24

Profesyonel Sendika Yöneticisinin Eski İşine Dönme Hakkı ve Tazminat Davası

Profesyonel Sendika Yöneticiliği ve İş Sözleşmesinin Durumu

Profesyonel sendika yöneticisi; sendika veya şubelerinin yönetim kurullarına seçilen ve bu görevi tam zamanlı yapabilmek için kendi işyerindeki çalışmasını bırakan işçidir.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 23. maddesi gereğince; işçi kuruluşunda (sendika) yönetici olduğu için işyerinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi feshedilmiş sayılmaz, yöneticilik görevi süresince askıda kalır. Bu süre içinde işçinin kıdem süresi işlemeye devam etmez ancak işçi işverene bağlılığını korur.

Görev Sona Erdiğinde İşe Başlatma Yükümlülüğü

Sendika yöneticiliği görevi; seçimin kaybedilmesi, istifa veya tüzükteki sürelerin dolması gibi nedenlerle sona erdiğinde, işçinin eski işyerine dönme hakkı doğar.

Süreç Şöyle İşler:

1. Başvuru: Görevi sona eren profesyonel sendika yöneticisi, sona erme tarihinden itibaren 1 ay içinde işverene işe başlatılmak üzere başvurmalıdır.

2. İşverenin Yükümlülüğü: İşveren, talep tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde bu kişiyi eski işine veya eski işine uygun diğer bir işe, o andaki şartlarla başlatmak zorundadır.

İşverenin İşe Başlatmaması ve Tazminat Hakları

Eğer işveren, süresi içinde başvuran eski sendika yöneticisini işe başlatmazsa; yasa gereği iş sözleşmesini işveren feshetmiş sayılır. Bu durumda işçi aşağıdaki tazminatları talep etme hakkı kazanır:

1. Kıdem Tazminatı (Özel Hesaplama)

İşveren, işçiye kıdem tazminatını tam olarak ödemek zorundadır. Burada çok önemli bir ayrıntı vardır: Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarihteki (yöneticiliğe başladığı tarihteki) ücret üzerinden değil, işe başlatılmadığı (fesih) tarihindeki emsal işçinin ücreti üzerinden hesaplanır. Emsal işçi, yönetici ile aynı kıdemde ve aynı işi yapan, halen işyerinde çalışan işçidir.

2. İhbar Tazminatı

İş sözleşmesi işveren tarafından haksız olarak feshedilmiş sayıldığından, işçi emsal ücret üzerinden hesaplanacak ihbar tazminatına da hak kazanır.

3. Ek Tazminat (Ayrımcılık Tazminatı İhtimali)

6356 sayılı Kanun m. 23/3 uyarınca; işveren işçiyi işe başlatmazsa, "iş sözleşmesini feshetmiş sayılır" hükmü getirilmiştir. Ancak doktrin ve Yargıtay uygulamalarında, eğer işe başlatmama nedeni "sendikal faaliyet" veya "sendika yöneticiliği yapmış olması" ise, işçinin ayrıca 6356 s. Kanun m. 25 uyarınca en az bir yıllık ücreti tutarında sendikal tazminat talep etme hakkı da saklıdır. Bu durum, olayın özelliğine göre değerlendirilir.

İşe Başlatmama Halinde "Emsal Ücret" Kavramı

Tazminat hesaplamalarındaki en kritik nokta "emsal ücret"tir. İşverenler genellikle işçinin yıllar önceki ücretini esas almaya çalışırlar. Ancak Kanun ve Yargıtay açıktır:

"Sendika yöneticisi, yöneticilik görevi bittikten sonra işe başlatılmazsa, tazminatı fesih anında (işe başlatmama tarihinde) emsalleri için geçerli olan ücret ve diğer haklar esas alınarak ödenir."

Örnek: 2018 yılında sendika başkanı seçilip işten ayrılan bir işçi, 2024 yılında görevi bitip başvurduğunda işe alınmazsa; tazminatı 2018 maaşıyla değil, 2024 yılında o işyerinde çalışan benzer kıdemdeki bir işçinin güncel maaşı üzerinden hesaplanır.

Emsal Yargıtay Kararları

1. Emsal Ücretin Belirlenmesi:

"Mahkemece, davacının daha önce almakta olduğu ücretin o tarihte yürürlükteki asgari ücretle oranlanarak tazminatın hesaplanması hatalıdır. Yapılması gereken; davacı ile aynı kıdemde ve aynı görevde çalışan emsal işçinin fesih tarihindeki (işe başlatmama tarihindeki) ücretinin tespit edilerek, bu ücret üzerinden kıdem ve ihbar tazminatının hesaplanmasıdır." (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2017/18129 E. - Emsal Karar).

2. Sözleşmenin Askıda Olması ve Kıdem:

"Profesyonel sendika yöneticiliği sırasında iş sözleşmesi askıdadır. Yönetici işçi, görevi bittiğinde işe başlatılmazsa, sözleşme işverence feshedilmiş sayılır. Yöneticilikte geçen süreler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz (kıdem süresine eklenmez), ancak işyerindeki önceki çalışma süresi üzerinden, fesih tarihindeki güncel ücretle tazminat ödenir." (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararları).

3. Başvuru Süresinin Hak Düşürücü Niteliği:

"Sendika yöneticisinin görevi sona erdikten sonra 1 ay içinde işverene başvurması şarttır. Bu süre hak düşürücü süredir. Süresinde başvurmayan yönetici, işe başlatılma veya buna bağlı tazminat haklarını kaybeder." (Yargıtay 9. H.D. 2012/17426).

Kaynakça:

1. Günay, Cevdet İlhan. İş Davaları. 8. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2025. (3. Kitap, 1. Bölüm: Profesyonel Sendika Yöneticisinin İşe Başlatılmaması Nedeniyle Tazminat Davası).

2. Şahlanan, Fevzi. "Sendika Yöneticilerinin Güvencesi". Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi..

3. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararları (2022/1820, 2017/18129)..

4. 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (Madde 23).

Aygül hukuk bürosu olarak istanbul gaziosmanpaşa bölgösinde hukuk ve ceza davaları üzerine, Av. Süleyman Aygül nezlinde profösyönel olarak hukuki uyuşmazlıklarınızda her zaman yanınızdayız.